Η πελματιαία απονευρωσίτιδα είναι μια κοινή πάθηση που προκαλεί πόνο και φλεγμονή στην πελματιαία απονεύρωση (περιτονία), μια παχιά ζώνη ιστού που διατρέχει το κάτω μέρος του ποδιού και συνδέει το οστό της φτέρνας με τα δάχτυλα των ποδιών.
Η πελματιαία περιτονία υποστηρίζει την καμάρα του ποδιού και λειτουργεί ως απορροφητής κραδασμών. Όταν τεντώνεται, μπορεί να εμφανίσει μικρά σκισίματα, οδηγώντας σε ερεθισμό, φλεγμονή και σημαντικό πόνο, ιδίως στη φτέρνα.
Η πελματιαία άκανθα, κοινώς γνωστή και ως άκανθα πτέρνης συνδέεται συχνά με πελματιαία απονευρωσίτιδα. Πρόκειται για μια οστική προεξοχή που σχηματίζεται στην κάτω πλευρά του οστού της πτέρνας λόγω μακροχρόνιας καταπόνησης της πελματιαίας περιτονίας. Αν και η ίδια η άκανθα πτέρνας δεν προκαλεί πάντα πόνο, μπορεί να συμβάλεί στη δυσφορία και τη φλεγμονή, ιδίως σε περιπτώσεις χρόνιας πελματιαίας απονευρωσίτιδας.
Η πελματιαία απονευρωσίτιδα είναι μία από τις πιο συχνές αιτίες πόνου στη φτέρνα και μπορεί να επηρεάσει οποιονδήποτε, αν και είναι ιδιαίτερα συχνή σε δρομείς, υπέρβαρα άτομα και άτομα που φορούν παπούτσια με ανεπαρκή στήριξη.
Αιτίες:
Η πελματιαία απονευρωσίτιδα προκαλείται συχνά από επαναλαμβανόμενη καταπόνηση ή υπερβολική χρήση της πελματιαίας περιτονίας. Αρκετοί παράγοντες μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη της πάθησης:
- Αυξημένη σωματική δραστηριότητα:
– Δραστηριότητες που καταπονούν τη φτέρνα και την πελματιαία περιτονία, όπως το τρέξιμο μεγάλων αποστάσεων, ο χορός ή η ορθοστασία για μεγάλα χρονικά διαστήματα, μπορεί να οδηγήσουν στην πάθηση.
– Η ξαφνική αύξηση της σωματικής δραστηριότητας ή της έντασης μπορεί επίσης να συμβάλει στην καταπόνηση της πελματιαίας περιτονίας.
- Κατασκευή του ποδιού
– Η πλατυποδία ή οι υψηλές ποδικές καμάρες μπορεί να ασκήσουν επιπλέον πίεση στην πελματιαία περιτονία, αυξάνοντας τον κίνδυνο φλεγμονής.
– Τα μη φυσιολογικά πρότυπα βάδισης που επηρεάζουν την κατανομή του βάρους στο πόδι μπορούν επίσης να συμβάλλουν.
– Η άκανθα πτέρνας μπορεί να σχηματιστεί ως απόκριση στη συνεχή καταπόνηση της πελματιαίας περιτονίας, καθώς το σώμα εναποθέτει ασβέστιο για να προστατεύσει το οστό της φτέρνας.
- Ακατάλληλα υποδήματα:
– Η χρήση παπουτσιών που στερούνται στήριξης της καμάρας ή απορρόφησης, ειδικά σε σκληρές επιφάνειες, μπορεί να οδηγήσει σε πελματιαία απονευρωσίτιδα.
– Παπούτσια με λεπτές σόλες ή ψηλά τακούνια μπορεί να επιδεινώσουν την κατάσταση, καθώς δεν απορροφούν αποτελεσματικά τις κρούσεις.
- Άλλοι παράγοντες κινδύνου:
– Ηλικία: Η πελματιαία απονευρωσίτιδα είναι πιο συχνή σε άτομα ηλικίας μεταξύ 40 και 60 ετών.
– Βάρος: Το υπερβολικό βάρος ή η παχυσαρκία αυξάνει το φορτίο στην πελματιαία περιτονία, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε καταπόνηση.
– Επάγγελμα: Επαγγέλματα που απαιτούν παρατεταμένη ορθοστασία ή βάδισμα σε σκληρές επιφάνειες (π.χ. εργαζόμενοι σε εργοστάσια, δάσκαλοι) μπορεί να οδηγήσουν σε υπερβολική χρήση της πελματιαίας περιτονίας.
Συμπτώματα:
Το κύριο σύμπτωμα της πελματιαίας απονευρωσίτιδας είναι ο οξύς, διαπεραστικός πόνος στο κάτω μέρος της φτέρνας. Ο πόνος αυτός είναι συνήθως χειρότερος με τα πρώτα βήματα το πρωί ή μετά από μεγάλες περιόδους αδράνειας. Καθώς το πόδι ζεσταίνεται, ο πόνος μπορεί να υποχωρήσει, αλλά μπορεί να επανέλθει μετά από παρατεταμένη ορθοστασία, περπάτημα ή άσκηση.
Τα βασικά συμπτώματα περιλαμβάνουν:
– Πόνος στη φτέρνα: Πιο έντονος όταν σηκώνεστε από το κρεβάτι το πρωί ή όταν κάθεστε για μεγάλο χρονικό διάστημα.
– Πόνος μετά την άσκηση: Ενώ ο πόνος μπορεί να υποχωρήσει κατά τη διάρκεια της σωματικής δραστηριότητας, συχνά επιστρέφει μετά.
– Ευαισθησία: Το κάτω μέρος του ποδιού, ιδιαίτερα κοντά στη φτέρνα, μπορεί να είναι ευαίσθητο στην αφή.
– Ακαμψία: Ορισμένοι ασθενείς μπορεί να αισθάνονται ακαμψία στην καμάρα του ποδιού ή στη φτέρνα, ιδιαίτερα μετά από ανάπαυση.
Διάγνωση:
Η διάγνωση της πελματιαίας απονευρωσίτιδας γίνεται συνήθως με βάση το ιατρικό ιστορικό του ασθενούς και την κλινική εξέταση. Ο ορθοπεδικός θα εξετάσει το πόδι και θα ελέγξει για περιοχές ευαισθησίας και δυσκαμψίας, εντοπίζοντας συχνά τον πόνο κοντά στη φτέρνα και κατά μήκος της καμάρας.
Γενικά δεν απαιτούνται απεικονιστικές εξετάσεις, αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθούν για να αποκλειστούν άλλες αιτίες πόνου στη φτέρνα, όπως κατάγματα, αρθρίτιδα ή νευρικά προβλήματα. Οι συνήθεις απεικονιστικές εξετάσεις περιλαμβάνουν:
– Ακτινογραφίες: Αυτές μπορούν να βοηθήσουν στον εντοπισμό οστικών αγκυλώσεων, όπως οι αγκυλώσεις της πτέρνας, ή καταγμάτων λόγω καταπόνησης.
– Μαγνητική τομογραφία: Περιστασιακά χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση των δομών των μαλακών μορίων του ποδιού.
Θεραπεία:
Οι περισσότερες περιπτώσεις πελματιαίας απονευρωσίτιδας αντιμετωπίζονται επιτυχώς με συντηρητικές (μη χειρουργικές) θεραπείες. Ο στόχος της θεραπείας είναι να μειωθεί η φλεγμονή, να ανακουφιστεί ο πόνος και να επιτραπεί στην πελματιαία περιτονία να επουλωθεί. Οι θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν:
- Ανάπαυση και τροποποίηση δραστηριοτήτων
– Η μείωση των δραστηριοτήτων που επιδεινώνουν τον πόνο, όπως το τρέξιμο ή η ορθοστασία για μεγάλα χρονικά διαστήματα, δίνει χρόνο στην πελματιαία περιτονία να επουλωθεί.
- Ασκήσεις διάτασης και ενδυνάμωσης
– Η διάταση της πελματιαίας περιτονίας και του αχίλλειου τένοντα βοηθά στη μείωση της έντασης στην καμάρα του ποδιού.
– Οι ασκήσεις ενδυνάμωσης των μυών του κάτω μέρους του ποδιού, ιδιαίτερα των μυών της γάμπας, μπορούν να βοηθήσουν στη στήριξη της καμάρας και να μειώσουν την ένταση στην πελματιαία περιτονία.
- Κατάλληλα υποδήματα και πάτοι (ορθωτικά)
– Η χρήση παπουτσιών με καλή υποστήριξη της καμάρας και αντικραδασμική προστασία είναι απαραίτητη για τη μείωση της πίεσης στην πελματιαία περιτονία.
– Τα προσαρμοσμένα ορθωτικά ή τα στηρίγματα καμάρας μπορούν να βοηθήσουν στην πιο ομοιόμορφη κατανομή της πίεσης σε όλο το πόδι.
– Μαξιλαράκια φτέρνας ή ενθέματα από τζελ μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για να αμβλύνουν τη φτέρνα και να ανακουφίσουν τον πόνο.
- Φάρμακα:
– Τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ) μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του πόνου και της φλεγμονής.
– Οι ενέσεις κορτικοστεροειδών μπορεί να χρησιμοποιηθούν για σοβαρές ή επίμονες περιπτώσεις, αν και συνήθως αποτελούν βραχυπρόθεσμη λύση.
- Νυχτερινοί νάρθηκες:
– Η χρήση νυχτερινού νάρθηκα μπορεί να κρατήσει το πόδι σε ραχιαία θέση κατά τη διάρκεια του ύπνου, διατηρώντας την πελματιαία περιτονία τεντωμένη κατά τη διάρκεια της νύχτας. Αυτό μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του πρωινού πόνου στη φτέρνα.
- Φυσικοθεραπεία:
– Η φυσικοθεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει ασκήσεις διάτασης, μασάζ με πάγο και θεραπεία με υπερήχους για τη μείωση της φλεγμονής και την προώθηση της επούλωσης.
- Εξωσωματική θεραπεία με κρουστικά κύματα (ESWT):
– Αυτή η μη επεμβατική θεραπεία περιλαμβάνει την εφαρμογή ηχητικών κυμάτων στη φτέρνα για την τόνωση της επούλωσης σε περιπτώσεις όπου άλλες συντηρητικές θεραπείες έχουν αποτύχει.
Χειρουργική θεραπεία:
Η χειρουργική επέμβαση είναι σπάνια απαραίτητη και εξετάζεται μόνο σε σοβαρές περιπτώσεις όπου η συντηρητική θεραπεία αποτυγχάνει μετά από 6 έως 12 μήνες. Οι χειρουργικές επιλογές περιλαμβάνουν:
– Απελευθέρωση της πελματιαίας περιτονίας: Μια διαδικασία κατά την οποία κόβεται μέρος της πελματιαίας περιτονίας για την ανακούφιση από την ένταση. Αυτό μπορεί να γίνει με ανοικτή χειρουργική επέμβαση ή με ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές.
– Επιμήκυνση του Αχιλλείου: Σε ορισμένες περιπτώσεις, η επιμήκυνση του Αχιλλείου μπορεί να μειώσει την ένταση στην πελματιαία περιτονία και να βελτιώσει τα συμπτώματα.
– Αφαίρεση πελματιαίας άκανθας: Εάν μια πελματιαία άκανθα συμβάλλει στον πόνο, μπορεί να αφαιρεθεί χειρουργικά μαζί με την απελευθέρωση της πελματιαίας περιτονίας.
Πρόγνωση:
Με την κατάλληλη θεραπεία, η πλειονότητα των ατόμων με πελματιαία απονευρωσίτιδα παρουσιάζει σημαντική βελτίωση των συμπτωμάτων μέσα σε λίγους μήνες. Η έγκαιρη παρέμβαση, ιδίως με ξεκούραση, κατάλληλα υποδήματα και διατάσεις, μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της πάθησης από το να γίνει χρόνια. Σε σπάνιες περιπτώσεις, η σοβαρή ή μη θεραπευμένη πελματιαία απονευρωσίτιδα μπορεί να οδηγήσει σε μακροχρόνιο πόνο στη φτέρνα ή σε επιπλοκές που επηρεάζουν την κινητικότητα.
Η πελματιαία απονευρωσίτιδα, που μερικές φορές συνοδεύεται από πελματιαία άκανθα, μπορεί να είναι επώδυνη, αλλά είναι εξαιρετικά θεραπεύσιμη με συντηρητική φροντίδα και προσαρμογές στον τρόπο ζωής. Με την αναγνώριση των πρώιμων συμπτωμάτων και τη λήψη μέτρων για τη μείωση της καταπόνησης των ποδιών, οι ασθενείς μπορούν συχνά να επιτύχουν πλήρη αποκατάσταση και να επιστρέψουν στις κανονικές τους δραστηριότητες χωρίς μακροχρόνιες επιπλοκές.
